یادی ازصعود به قله نفت چاک در معیت همنوردان باشکاه کوهنوردی تیلار در سال۱۳۹۶
قله نفت چاک بلند ترین قله رشته کوه سراش یا رشته کوهی به همین نام است که در منتهی الیه جنوب شرقی گیلان ،درشرق رشته کوه خشچال واقع شده است.این رشته کوه دارای امتداد جنوب شرقی- شمال غربی بوده ،رشته کوه سفید چشمه درغرب آن وکوه های لارک وریش تاش هم در جنوب آن قراردارند.
قله نفت چاک درمختصات ۴۳۹۹۰۶=X و۴۰۵۵۰۹۵=Yدرسیستم UTM قرارداشته،نسبت به سطح دریاهای آزاد۳۰۳۵ مترارتفاع دارد . خط الراس رشته کوه مورد نظر که دارای امتدادجنوب شرقی- شمال غربی است خط تقسیم حوضه آبریز رودخانه های پلرود وشاهرود می باشد.
موقعیت مظهرچشمه : شمال شرق خرشک، همچنین شمال شرق شیرکوه. مظهردارد
مختصات مظهرچشمه در سیستم UTM(374654=X و۴۰۸۵۰۹۹=Y).
نوع چشمه : گسلی و کارستی.
محل ظهور چشمه(مظهرچشمه): کنتاکت سنک آهک وآهک مارنی نازک ومنظم لایه کرتاسه بالائی درغرب گسل با آهک مارنی وآهک ماسه ای نازک ومتوسط لایه کرتاسه بالا کوه لارنه درشرق گسل.
موقعیت گسل: گسل موردنظر(گسل آلوبن-شیرکوه) دارای جهت شمال شرق- جنوب غرب بوده و از آبادی های: آلوبن،کردمیر ، شیرکوه عبورنموده به خرشک. می رسد.
دبی چشمه : متاسفانه با احداث مخزن بتنی سرپوشیده در مظهر چشمه دبی چشمه در شرایط فعلی به طور مستقیم قابل اندازه گیری نمی باشد. در گذشته (قبل از مهار چشمه نیز از دبی چشمه اندازه گیری نشده است. خوشبختانه در سال های اخیر در پائین دست چشمه ایستگاه هیدرومتری نصب گردیده وجریان خروجی چشمه تحت کنترل می باشد ولی از محل ظهورچشمه از مخزن احداثی از طریق چند لوله، مستقیما برداشت آب صورت می گیرد، لذا جهت محاسبه درست دبی چشمه باید در روزهای غیربارانی حجم آب های برداشتی از مخزن از طریق لوله های موجود انتقال آب، با دبی اندازه گیری شده در محل ایستگاه هیدرومتری، دبی چشمه را محاسبه وتعیین نمود.
مطالب زیر جهت اطلاع دوستانی که خواستار کسب اطلاع از سرگذشت زمین
شناسی گیلان وپروسه تکوین آن هستند وهمچنین براي آگاهی دوستانی که قله درفک را که به غلط دربرداشت از بعضی از نوشتارهاي زمین شناسی متشکل از سنگ هاي آذرین ودولین هاي موجود در قله درفک را دها نه آتشفشان نامیده اندجمع آوري وبه شرح زیر خلاصه گردیده است :
یکی از دولین های زیبای قله درفک که بعضی آن را به غلط دهانه آتشفشان معرفی کرده اند
بنابرعقیده محققین در پرکا مبرین تمام خشکی هاي کنونی جهان درکنار یکدیگر قرار داشتندو خشکی واحدي ( ابرقاره پانگه آ ) را تشکیل می داده اند. در کنار این ابر قاره یک اقیانوس بزرگ هم قرار داشت ) اقیانوس پانتالاسا (. در حدود۷/۱میلیارد سال قبل طی یک حرکت کششی به نام هودسونین Hudsonianابر قاره پانگه آ، به دو قاره(لورازیا ) در شمال و(گندوانا) در جنوب تقسیم می شود. در بین دو قاره مزبورنیز اقیانوسی بنام اقیانوس تتیس قرار داشته است.
با وجود شواهد و دلایل زمین شناسی سنگ هاي قدیمی پی سنگ ایران در آن هنگام، با قسمتی از پاکستان و افغانستان متصل به پی سنگ عربستان بوده و مجموعا” به صورت یک خشکی واحدي در گوشه شمال شرقی گندوانا قرار داشته است .
در طول پرکامبرین، سرزمین ایران حداقل تحت تاثیر دو مرحله کوه زایی قرار گرفته است . یکی به نام پان افریکن (در ۱۵۰۰تا۱۰۰۰ میلیون سال پیش) و دیگري به نام کاتانگایی در پرکامبرین بالایی ( ۶۰۰تا ۵۵۰ میلیون سال پیش) . ماحصل مرحله اول کوهزایی ایران ( پان افریکن ) دگرگون شدن سنگهاي آذرین و رسوب هاي اولیه ایران بوده است. در مرحله حرکات کاتانکایی ایران و تحولات بعد از آن(حرکت کوهزائی مرحله دوم) پی سنگ ایران همراه با عربستان و بخش هایی از پاکستان و افغانستان سخت شده و به صورت یک قاره
پایدار به نام پلاتفرم در می آید. این حالت در تمام طول پالئوزوئیک تاتریاس و بعضا ژوراسیک ادامه داشته است. و روي آن را به تناوب دریاهاي کم عمق می پوشانده است. از این رو تمام رسوب های ایران از اینفراکامبرین تا مزوزوئیک را رسوبات خشکی و دریایی کم عمق تشکیل می دهد.
در اواخر پرکامبرین و متعاقب شکل گیري پلاتفرم ایران ، پوسته قاره اي ایران و حتی کشورهاي همجوارتحت تاثیر نیروهاي کششی مهم قرار می گیرند . با این حرکت پوسته ایران قطعه قطعه می شود و در نتیجه از یکطرف گسل ها و ریفت هاي مهم قاره اي در پوسته ایران پدید آمده و از طرفی گسل هاي قدیمی تر مجددا فعال میشوند . به علاوه فعالیت هاي ماگمایی نیز رونق خاص می یابد.
قطعه قطعه شدن پوسته ایران و در نتیجه جابجایی قطعات شکسته در امتداد گسل ها موجب می شود تا سرزمین ایران به صورت قطعات بالاآمده ( هورست ) و فروافتاده ( گرابن ) درآید. از بالاو پائین رفتن مکرر این قطعات حوضه هاي رسوبی مجزا و مستقلی پدید می آیند . تحول و تکامل ساختمانی همین حوضه ها را می توان به نوعی پایه هاي اولیه واحدهاي ساختمانی و پیکرزمین ساختی کنونی ایران به حساب آورد .
. در اردوسین و سیلورین(اوایل دوران اول زمین شناسی) اکثر مناطق ایران خارج از آب بوده اند. درپرمین مجددا دریا سرزمین ایران را فرا می گیرد . و حوضه رسوبی کپه داغ و زاگرس به وجود می آیند.
دوران مزوزوئیک را باید دوران مهمترین تحولات زمین ساختی ایران به شمار آورد زیرا علاوه بر شروع دوره زمین ساختی آلپی در این دوران ، شکستگی هاي عمیقی (ریفتهاي قاره اي ) در پوسته ایران پدید آمدند که توسعه بعدي آنها منجربه تشکیل اقیانوس هاي باریک و طویلی در محل این شکستگی ها گردید .
در اواخر پالئوزوئیک بر اثر تاثیر نیروهاي کششی مهم، زمینه جدایی پوسته ایران از گندوانا فراهم گردید تحت تاثیر نیروي کششی مورد نظر شکستگی هاي عمیقی در پوسته ایران پدید آمد ند . یکی از این شکستگی ها،ریفت عمیقی بود که در محل گسل قدیمی زاگرس ایجاد شده بود. مهمترین این شکستگی ها،ریفت عمیقی بود که در محل گسل قدیمی زاگرس ایجاد شده بود. که سرانجام منجر به تشکیل اقیانوس جدید ( در زمان پرمین) در همین محل گردید. ( اقیانوس تتیس جدید یا اقیانوس زاکروس) .
کل اراضی زیرکشت شالی درسطح استان ۲۳۸هزار هکتار(اراضی زیر پوشش شبکه آبیاری سفیدرود۱۷۱هزار هکتار، اراضی خارج از پوشش شبکه ۶۷۰۰۰ هکتار)
کل اراضی زیر کشت شالی دراستان گیلان بعد از احداث سد سفیدرود (اراضی داخل شبکه وخارج شبکه) ۲۳۸ هزار هکتار(۱۷۱هزار هکتار داخل شبکه و۶۷هزار هکتار خارج شبکه) اراضی زیرکشت شالی در گستره زیر شبکه سفیدرود قبل از احداث سد ۱۰۴هزارهکتار
۱- وجود بیش از ۶۰۰٫۰۰۰ حلقه چاه جهت بهره برداری ازذخایر آب زیرزمینی حاکی از اهمیت منابع آب زیرزمینی ونقش انکارناپذیرآن در توسعه زیرساخت های کشور می باشد(نشریه ۵۷۷سازمان برنامه وبودجه) .با توجه به این که چاه یک سازه هیدرولیکی مدفون است و بعد از اتمام عملیات حفاری چاه ، به جز حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر از لوله جدار چیز دیگری از آن قابل رویت نمی باشد، طراحی یک چاه ونظارت فنی درست برعملیات اجرائی حفاری وبرنامه تکمیلی آن(شستشو، گراول ریزی ،توسعه وپمپاژ) از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
حفر چاه با وسایل ابتدائی وساده در سیستم احداث قنات در کشور ما سابقه ای طولانی داشته ودر نوع خود با توجه به شرایط، کم نظیر ، واز موقعیت والائی بر خوردار بوده است .لیکن حفر چاه های آب با استفاده از فن آوری جدید در کشور ما از حدود نیم قرن پیش شروع گردیده است.
تعدادچاه های حفاری شده در طول نیم قرن بیانگر هزینه هنکفت حفاری چاه ها ی آب است که بردوش دولت وبخش خصوصی به ویژه کشاورزان سنگینی می کند. بنا براین دقت در تعین محل حفر چاه ونظارت بر اجرای درست عملیات حفاری، تکمیل وتجهیزچاه وکیفیت بهره برداری ازآن ها ، نقش تعین کننده در بهره برداری بهینه از این سرمایه گذاری دارد.
تعین محل حفر چاه طبق ماده ۸ قانون توزیع عادلانه آب وماده ۱۷ آئین نامه اجرائی قانون مذکور برعهده دولت (کارشناسان وزارت نیرو) می باشد .لیکن نظارت برحفر چاه های آب درراستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی به بخش خصوصی واگذار گردیده است . مع الوصف شواهد زیادی مبنی بر عدم دقت لازم در انتخاب محل حفرچاه وطراحی آن بخصوص بی توجهی ، سهل انگاری وبی دقتی در نظارت برعملیات حفر وتکمیل وتجهیز چاه هاموجب شده تا بسیاری ازچاه های حفاری شده بازدهی لازم را نداشته و با رسنگینی احداث چاه بردوش دولت وبخش خصوصی رابیش از حد انتظار افزایش داده است . با توجه به اینکه درشرایط فعلی اطلاعات کافی ازنتایج مطالعات شناسائی ونیمه تفصیلی ،ژئوفیزیک و مقاطع زمین شناسی وگزارش فنی چاه ها به تعداد کافی در اغلب دشت های کشورخصوصا درگیلان موجود بوده وامکانات دیگری از قبیل کاراتاژ ،گزارشات اطلس منابع آب ، بیلان آبهای زیر زمینی گاهابرای اغلب دشت ها در چند مقطع زمانی و … همچنین دستورالعمل هاونشریات متعدد مرتبط با موضوع که توسط واحد آب وزارت نیرو وسازمان برنامه وبودجه تهیه شده ودر اختیار می باشند. در چنین شرایطی قابل پذیرش نیست که در مرحله پمپاژ چاه متوجه شوربودن آب چاه بشویم. وبدترازآن بعداز تکمیل عملیات حفرچاه اقدام به احداث تصفیه خانه آب شیرین کن گردد .در چنین شرایطی کارشناس تعین کننده محل ومشخصات چاه، پیمانکار وکارشناس ناظر ومفسر کاراتاژ، مقصر ونسبت به وظایف خود بی توجه بوده اند .وپیشنهاد واجرای تصفیه خانه آب شیرین کن نیزاشتباهی بالاتراز اشتباه مقصرین فوق الذکرمی باشد. ادامه خواندن “سهم آب زیر زمینی برای کشت شالی در گیلان”
