مقدمه : بخش جلگه ای استان گیلان که درجنوب غربی دریای خزر بین مدارات (۴۹ درجه و۱۰ دقیقه) تا(۵۰ درجه و۱۵ دقیقه) طول شرقی واقع گردیده است خصوصاسطح جغرافیائی شهرستان های فومن-صومعه سرا- شفت – انزلی- رشت – استانه – لاهیجان ولنگرود که درگستره مخروط افکنه رودخانه سفیدرود ورودخانه های حوضه تالاب انزلی قراردارند،دارای استخرهای (آببندان)متعدد بزرگ وکوچک، درابعاد مختلف می باشند .تعداد وگسترش آببندن ها به قدری است که : منطقه را به سرزمین آببندان ها ،مبدل کرده است .(جدول شماره یک)آببندان های مورد نظر که غالبا به طور طبیعی بوجودآمده اند درگذشته هم ازلحاظ تعدادوهم ازنظر مساحت خیلی بیشتراز تعدادفعلی، وبا سطح وعمق بیشتراز زمان حال درسطح استان پراکنده بوده اند. باگذشت زمان براثر فرسایش ارتفاعات حوضه آبریز آببندان ها وحمل مقداری ازمواد فرسایش یافته به داخل آببندانها وازطرفی وجودشرایط مساعد برای رشد گیاه درداخل آببندانها، به طور طبیعی بتدریج ازسطح وعمق آببندان های مزبور کاسته شده است . درنیم قرن اخیر نیزبادخالت بشرازجمله: اجرای پروژه های عمرانی ، احداث جاده وتاسیسات ، اجرای شبکه آبیاری وزهکشی، افزایش جمعیت ولزوم توسعه سطوح زیرکشت برنجو….. منجر به تغیر کاربری تعدادی ازآببندان ها، تجاوز به حریم آببندان ها و…..درکاهش وسعت وتعدادشانتسریع شده است .( اشکال ۱الی۷خشک شدن وتغیرکاربری بعضی ازاینگونه آببندان ها را نشان می دهند ). بعضی ها تصور شان این است که باتوجه به اینکه، این استان قطب کشاورزی بوده وکشت غالب آن نیز برنج است که نیاز مند آب نسبا زیادمیباشد،درگذشته (قبل ازاجرای شبکه آبیاری وزهکشی) که آب بهنگام رودخانه ها کفاف آب موردنیاز رانمیکرده وبعضی ازرودخانه ها خصوصا درمواقع خشکسالی،باکاهش شدید آبدهی مواجه شده وگاه خشک می شدند،لذا آببندان های مزبور برای ذخیره سازی آب، احداث شده اند تا درمواقع کم آبی ازذخایرآب آن ها برای پیشگیری ازسوخت مزارع استفاده گردد.لیکن تعداد کثیرآببندان ها ومساحت وعمق وحجم زیاد غالب آنها، وموقعیت بعضی که علیرغم وسعت بالا، فاقد اراضی قابل ملاحظه در رقوم تحت آبخور خود می باشند.ساخت آن ها را با دست بشر آنهم درآنهنگام که اثری ازماشین آلات مکانیکی نبوده است را زیرسئوال می برد. پس اینهمه آببندان بااین گستردگی ، وسعت وحجم چگونه بوجودآمده اند؟(جدول شماره۲ وسعت فعلی آب بندان هارا دراستان به تفکیک هرشهرستان نشان می دهد.) . نگاهی به موقعیت آببندان ها ومورفولوژی دشت ومطالعه مصب رودخانه ها ومورفولوژی کف دریا درگستره نزدیک به ساحلوپیشروی وپسروی دریادرادوارمختلف روشنگر این ابهامات وپاسخ سئوال مطرح شده می باشد . به طور خلاصه باید اذعان کرد که آببندان های بااین تعداد ووسعت عمدتا ماحصل عملکرد دریا وبعضا عملکرد توام دریا ورودخانه می باشند.
